Πατρός Επιφανίου «Υποθήκες Ζωής",

 Επιτρέπεται ένας πιστός να νοσεί ψυχικά; 

(π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος)

Ο μακαριστός Γέροντας, Αρχ. π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος ρωτήθηκε κάποτε αν επιτρέπεται να παίρνουν φάρμακα οι Χριστιανοί.

Διότι πολλοί ισχυρίζονται ότι το άγχος, η κατάθλιψη, η μελαγχολία και γενικότερα οι ψυχοπάθειες θεραπεύονται μόνο με πνευματική ζωή, δηλ. με προσευχή, εκκλησιασμό, εξομολόγηση, Θεία κοινωνία κλπ.

Η απάντησή του ήταν ξεκάθαρη:

Όταν χρειάζεται και το κρίνουν οι γιατροί ως απαραίτητα, πρέπει να τα παίρνουν και οι Χριστιανοί.

Μα τι μπορούν να κάνουν τα φάρμακα στην ψυχή του ανθρώπου;

Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι τα λεγόμενα ψυχοφάρμακα δεν μπορούν να δώσουν στην ψυχή του πονεμένου ανθρώπου παρηγοριά, ελπίδα και να απαλλάξουν την συνείδηση ενός ανθρώπου από τις τύψεις των αμαρτιών που διέπραξε. Αυτά τα δωρήματα μόνον «άνωθεν καταβαίνουσι, εκ του Πατρός των φώτων».

Τότε γιατί είπατε ότι χρειάζονται τα ψυχοφάρμακα;

Ακούστε: Άγχος ή κατάθλιψη δεν εμφανίζουν οι άνθρωποι μόνον από παράγοντες όπως:

από θάνατο συγγενούς

ή ακόμη από μια οικονομική καταστροφή

ή καταπίεση και εξουθένωση της προσωπικότητας τους κ.τ.λ.

Αλλά από παράγοντες που ξεκινούν από το νευρικό σύστημα (εγκέφαλο) του ανθρώπου.

Δηλ. από διαταραχή των ανώτερων λειτουργιών του εγκεφάλου, όπως της σκέψης, του συναισθήματος, της βούλησης κ.τ.λ.

Αυτού του τύπου το άγχος, ή η κατάθλιψη κ.τ.λ. βελτιώνονται ή και θεραπεύονται με τα ψυχοφάρμακα, φάρμακα δηλ. τα οποία δρουν στις λειτουργίες του εγκεφάλου με σκοπό να τις επαναφέρουν στον κανονικό τους ρυθμό.

Για να το πω με απλά λόγια: Πολλοί από τους Χριστιανούς εστιάζουν την προσοχή τους στο άυλο συστατικό του ανθρώπου δηλ. την ψυχή, αποδίδοντας μόνο σ’ αυτή τις ψυχικές ασθένειες και έτσι έχουν την εντύπωση ότι τα φάρμακα δεν μπορούν να επιδράσουν στο άυλο.

Λησμονούν όμως, ότι ο άνθρωπος έχει και σώμα. Και επειδή ο εγκέφαλος μέσω του οποίου εκδηλώνεται η ψυχή, είναι όργανο του σώματος, με υλικά μέσα (δηλ. με φάρμακο) πρέπει να αντιμετωπιστούν οι διαταραχές του.

Τι εννοείτε όταν λέτε ότι η ψυχή εκδηλώνεται μέσω του εγκεφάλου;

Μια εικόνα που θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε για να περιγράψουμε τη σχέση ψυχής και εγκεφάλου είναι του βιολιού με τον βιολιτζή. Όπως δεν μπορεί να βγάλει καλή μουσική και ο καλλίτερος βιολιστής, αν το βιολί είναι σπασμένο ή ξεκούρδιστο, κατά τον ίδιο τρόπο και η συμπεριφορά του ανθρώπου δεν θα είναι άρτια αν ο εγκέφαλο του παρουσιάζει κάποια διαταραχή, οπότε δεν θα μπορεί να εκδηλωθεί σωστά η ψυχή. Τη διαταραχή ακριβώς αυτή του εγκεφάλου προσπαθεί η ιατρική να τη διορθώσει με τα φάρμακα και να υποβοηθήσει την ψυχή να εκδηλώνεται σωστά.

Να σας ρωτήσω κάτι άλλο. Δεν μπορεί η έντονη μυστηριακή ζωή ή η θερμή προσευχή να θεραπεύσουν τις διαταραχές αυτές του εγκεφάλου;

Βεβαίως ο Θεός μπορεί να κάνει θαύμα και σ’ αυτές τις παθήσεις. Το ερώτημα όμως το οποίο ετέθη στην αρχή ήταν άλλο το αν δηλαδή επιτρέπεται η χρήση ψυχοφαρμάκων από τους Χριστιανούς. Και σ’ αυτό απαντώ αναμφίβολα ΝΑΙ.

Παράλληλα όμως σας ερωτώ και γω. Γιατί δεν υποβάλλετε το ίδιο ερώτημα και για το βρογχικό άσθμα π.χ. ή το έκζεμα ή την ημικρανία κ.τ.λ. Ας το καταλάβουμε επιτέλους ότι το άγχος ή μελαγχολία κ.τ.λ. δεν προέρχονται μόνο από διαταραχή της ψυχής, αλλά και από διαταραχή του εγκεφάλου ή από συνδυασμό των δύο.

Στην τελευταία περίπτωση χρειάζεται και ψυχολογική υποστήριξη (επίλυσης προβλημάτων, συμπαράσταση ανιδιοτελής διακριτική για να μην αισθάνονται οι ασθενείς δύσκολα από τις εκδηλώσεις της αγάπης μας, εξέταση από καταρτισμένο ευσεβή ψυχίατρο, ο οποίος και θα τους διαφωτίσει για τη φύση των ενοχλημάτων, επίκληση της Θείας Βοήθειας και παράλληλα θεραπευτική αγωγή.

(Από τη ζωή και διδασκαλία του πατρός Επιφανίου «Υποθήκες Ζωής"

Μιχάλης Αντωνιάδης